{
    "title": "Solunum Çeşitleri",
    "image": "https://www.solunum.gen.tr/images/solunum-cesitleri.jpg",
    "date": "21.01.2024 10:04:14",
    "author": "VELİ ATAY",
    "article": [
        {
            "article": "<b>Solunum çeşitleri</b> canlıların türleri açısından çeşitlilik gösterir. Bu sebepten dolayı da solunum 4'e ayrılmaktadır:<div><br></div><div><b>Deri Yoluyla Solunum</b></div><div><br></div><div>Bedenin dış bölümünü örten deri gaz takasını sağlar. Alınmış olan oksijen içte bulunan dokulara kan yardımıyla taşınır. Bu solunum olayını gerçekleştiren, yassı ve yuvarlak yapıya sahip olan solucanlarda kan ve dolaşım sistemi yoktur. Toprakta yer alan solucanların tek katlı bir epitel dokudan ibaret olan derilerinde yer alan Goblet hücreleri çıkarmış oldukları mukoz salgıyla bedenin dış yüzeyinin sürekli nemli kalmasını sağlamaktadırlar.</div><div><br></div><div>Semender ve kurbağaların yetişkinlerinde esas olan solunum organı akciğerdir. Nemli bir yapıda olan deri gerekli oksijenin yaklaşık olarak %25'inin alınmasını yardımcı olur. Memeli canlılarda da kısmi deri solunumu vardır. Fakat alınmış olan oksijenin oranı çok azdır. (Yaklaşık olarak %1 kadar)</div><div><br></div><div><b>Trake Solunum</b></div><div><br></div><div>Eklem bacaklı hayvanlar olan böcek, çok ayaklı canlılar, bazı kabuklu hayvanlar ve Araknitlerde trake yoluyla solunum görülmektedir. Trakeler dokularda yer alan hücrelere kadar yaklaşmış boru sistemidir.</div><div><br></div><div>Trakeler oksijeni doğrudan hücrelere taşımaktadır. Bu hayvanların kanı oksijen ve karbondioksit taşımada görev yapmamaktadır. Bu sebepten ötürü kanlarında oksijen taşımaya yarayan solunum pigmentleri bulunmamaktadır. Kanları renksiz bir yapıdadır. Trakelere yapılan gaz giriş çıkışı, vücut ve kanat hareketleriyle sağlanmaktadır.</div><div><br></div><div><b>Solungaç Yoluyla Solunum</b></div><div><br></div><div>Su içinde yaşayan canlılarda görülür. Deniz solucanları, kurbağa lavraları, bazı yumuşakça canlılar, kabuklu canlılar ve balıklarda bulunmaktadır. Solungaçlar suda çözünmüş durumda olan oksijeni içine alacak şekilde özelleşmiş, yaprak ya da tüy şeklindeki yapılardır.</div><div><br></div><div><b>Akciğer Yoluyla Solunum</b></div><div><br></div><div>Yetişkin kurbağa ve semenderlerde, kuş, sürüngen ve Memelilerin tamamında görülür. Akciğer büyüklükleri ve yüzeyleri söz konusu olan organizma gruplarının enerji gereksinimlerine göre değişkenlik gösterebilmektedir. Kuşlar akciğerler ve hava keseleri bulunan bir solunum sistemine sahiptir. Hava keseleri birçok kemiğin içine kadar uzanmaktadır. Kuşların akciğer yapısında alveol bulunmaz. Hava keseleri hava depolamaya yarar ve körük türünde fonksiyonlar yapar. Kuşların kemik boşlukları arasında hava taşınmaktadır. Bu türdeki yapılar sayesinde kuşlar yükseğe doğru çıktıkça çok daha rahat uçabilirler.</div><div><br></div><div><b>Solunum Sisteminin Genel Özellikleri Nelerdir?</b></div><br>Solunum organlarında bulunan duvarlar gaz giriş çıkışını kolaylaştırmaya yarayacak şekilde ince bir yapıya sahiptir. Solunum organlarında yer alan tabakalar yüzeyin genişlemesine bundan dolayı da difüzyon imkânının artmasına yardımcı olmaktadır. Örnek vermek gerekirse; akciğerdeki alveollerin toplam yüzeyi yaklaşık olarak 100m2'dir. Solunum gazlarının giriş-çıkışı yapılan yüzeyler genellikle nemlidir.</div><div><br></div><div><b>Solunumu Birden Fazla Organla Gerçekleştiren Hayvanlar</b></div><br>Akciğere sahip balıklarda (Diğer ismiyle Dipneusti) iki adet solunum organı aktif haldedir. Bu balıklar çoğunlukla nehirlerde yaşar, bu süre zarfında solungaçlarını kullanmaktadırlar.</div><div><br></div><div>Suyun yüzeyine doğru çıkarak hava keselerini dolduran balıklar, suların çekilmesinden sonra çamur altına girerler ve uzun bir zaman boyunca hava kesesinde bulunan havayla hayatlarını sürdürürler.</div><div><br></div><div>Kurbağalar ve semenderler larva aşamasında tamamıyla suda yaşadıklarından dolayı solungaç solunumu yapmak zorunda kalırlar. Yetişkin bir hale gelen kurbağalarda zamana bağlı olarak solungaç kaybolur ve yerine akciğer devreye girer. Yetişkin kurbağa hem deriyle hem de akciğerler yardımıyla solunum yapar. Kurbağalar doğaları gereği derilerini nemli tutmak için genellikle nemli ortamlarda yaşamaktadırlar. Kurak bir mekânda uzun süre yaşayamamaktadır.</div><div><br></div><div><b>İnsanlarda Solunum Sistemi ve Bölümleri</b></div><br> İnsanda kullanılan solunum sistemi akciğerler ve bu sisteme hava taşıyan borulardan oluşmaktadır. Burun, gırtlak, ağız, soluk borusu, yutak ve bronşlar solunum sırasında aktif bir şekilde olan yapılardır.</div><div><br></div><div><b>Solunum Sisteminde Yer Alan Bölümler</b></div><div><br></div><div><b>Burun:</b> Burnun yapısı, havayı temizleme, ısıtmaya ve nemlendirmeye uygun olduğundan, hava girişi esnasında bu organın önemi çok daha yüksektir.</div><div><br></div><div><b>Soluk Borusu:</b> Ağız boşluğunun sonunda yer alan yutağa soluk borusu bağlanmaktadır. Yaklaşık olarak 10–12 cm uzunluğunda ve 2 cm genişliğinde olan bu borunun ilk bölümüne gırtlak adı verilir. Gırtlağın içerisinde bulunan ses telleri farklı uzantılardan meydana gelmiş olduğundan, gerginlik durumu kaslar sayesinde ayarlandığından dolayı çeşitli tonlarda ses çıkartılmasını sağlamaktadır.</div><div><br></div><div>Soluk borusunun, düz yapıya sahip olan arka kısmı yemek borusuyla komşudur ve iç kısmı hareketli yapılar taşıyan epitel hücreleri ile kaplıdır. Bu hücrelerin ortaya çıkardığı epitel tabakası altında yer alan salgı bezleri gibi, hücreler arası salgı yapan goblet hücreleri de bulunmaktadır.</div><div><br></div><div>Bu hücreler mukus ismi verilen bir madde çıkarmaktadırlar. Mukus hareketli konumdaki siller üstünde ince bir tabaka oluşturmaktadır. Bu ince mukus tabakası hem epitel kısmın nemli bir şekilde kalmasını hem de solunum yoluyla giren havadaki toz ve yabancı maddeleri kontrol altında tutar.</div>"
        }
    ]
}